هرچقدر هم که به مراقبت از دندان‌های فرزندتان توجه نشان دهید، باز هم یک مسابقه ورزشی، بازی در زنگ تفریح مدرسه یا حتی گاز زدن از چیزی سفت می‌تواند موجب شکستن یا آسیب دیدن دندان کودک شود. چنین اتفاق ناگواری سبب می‌شود دست و پایتان را گم کنید اما برای ترمیم دندان کودک بعد از ضربه و آسیب بهتر است آرامش خود را حفظ کنید و دقیقاً بدانید چه اقداماتی لازم است.
در این مقاله جامع توضیح می‌دهیم که اگر دندان کودک شکست یا ضربه خورد، چه اقدامات فوری باید انجام دهید و در چه مواردی باید فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید.
ضربه به دندان کودک: اقدامات فوری و نکات مهم
زمین خوردن کودک یا ضربه به دهان او می‌تواند باعث آسیب‌های مختلفی به دندان شود. گاهی دندان فقط ترک برمی‌دارد یا لب‌پر می‌شود، بعضی اوقات دندان لق یا جابه‌جا می‌شود و در برخی موارد ممکن است حتی دندان بشکند یا از جا کنده شود. هر یک از این آسیب‌ها نیاز به اقدامات متفاوتی برای درمان دارند.
در ادامه، مرحله‌به‌مرحله توضیح می‌دهیم در هر یک از این موقعیت‌ها — مثل وقتی که دندان کودک شکست، لق شد یا افتاد — چه کارهایی باید انجام دهید تا دندان را حفظ کنید و از آسیب بیشتر جلوگیری نمایید.
اگر دندان کودک در اثر ضربه لق شد چه کنیم؟
برای درمان لق شدن دندان دائمی کودک در اثر ضربه، این نکات را رعایت کنید:
- به دندان لق کودک دست نزنید
هرگز دندان لق را با دست یا هر وسیله دیگری لمس نکنید. فشار یا حرکت دادن دندان لق می‌تواند ریشه و بافت اطراف آن را آسیب بزند.
- مراقب جویدن غذا توسط کودک باشید
مراقب باشید کودک غذا را از سمت دندان لق نجود.
- سریعاً به دندانپزشک کودک مراجعه کنید
دندانپزشک دندان لق را با سیم یا مواد مخصوص به دندان‌های کناری متصل می‌کند تا ثابت شود. این کار باعث می‌شود دندان به تدریج دوباره به استخوان و لثه متصل گردد.معمولاً این اتصال چند هفته طول می‌کشد.
- درمان را پیگیری کنید
دندانپزشک چند جلسه بعد وضعیت دندان را بررسی می‌کند تا مطمئن شود لقی دندان برطرف شده، دندان ثابت مانده و ریشه و بافت اطراف سالم است.
اگر دندان کودک شکست چه کنیم؟
شکستن دندان کودک باید همیشه جدی گرفته شوند، حتی اگر دندان شیری باشد که خودش در نهایت می‌افتد. دندان‌های شیری هرچند موقتی هستند، اما نقش مهمی در جویدن غذا، صحبت کردن و حفظ فضا برای رشد دندان‌های دائمی دارند.
برای مراقبت از دندان شکسته کودک، مراحل زیر را طی کنید:
- آرامش خود را حفظ کنید
نفس عمیقی بکشید و آرام بمانید. با حفظ خونسردی می‌توانید موقعیت را کنترل کرده و در قدم اول کودک را آرام کنید. ترس و گریه کودک باعث حادتر شدن شرایط و بیشتر شدن خونریزی می‌شود. - به دندان آسیب‌دیده دست نزنید
به دندان شکسته یا ترک‌خورده دست نزنید و آن را تکان ندهید. فشار یا حرکت دادن دندان آسیب‌دیده می‌تواند به ریشه آن صدمه بزند.
- تکه دندان را پیدا و نگهداری کنید
اگر تکه‌ای یا تکه‌هایی از دندان جدا شده، آن را داخل شیر یا محلول نمکی تمیز بگذارید و با خود به مطب نزد دندانپزشک ببرید.گاهی اوقات دندانپزشک می‌تواند همان تکه شکسته را دوباره به دندان بچسباند.
اگر نتوانستید تکه شکسته دندان را پیدا کنید، نگران نباشید. دندانپزشک می‌تواند با استفاده از مواد ترمیمی هم‌رنگ دندان، شکل دندان را بازسازی کند.
- دهان کودک را بشویید
دهان کودک را با آب تمیز یا محلول نمک رقیق بشویید تا ناحیه آسیب‌دیده تمیز بماند و از آلودگی جلوگیری شود.
- در صورت خونریزی، از گاز استریل استفاده کنید
اگر دندان کودکتان خونریزی کرده است، گاز استریل یا دستمالی تمیز را به‌آرامی روی محل فشار دهید تا خون بند بیاید. - از کمپرس سرد استفاده کنید
در برخی موارد، ممکن است پس از شکستگی دندان، صورت کودک متورم شود. در این صورت، می‌توانید یک کمپرس سرد روی ناحیه متورم قرار دهید. این کار به کاهش التهاب و درد کمک می‌کند.
- با کمک مسکن، درد را کنترل کنید
برای کاهش درد ناشی از آسیب، می‌توان طبق دستور پزشک از استامینوفن یا سایر داروهای مسکن مناسب کودکان استفاده کرد. از داروهای موضعی بدون تجویز پزشک استفاده نکنید.
- با دندانپزشک تماس بگیرید
در موارد شکستگی یا لب‌پریدگی دندان، زمان بسیار مهم است. حتی اگر آسیب جزئی به نظر برسد، ممکن است ریشه یا عصب دندان را درگیر کرده باشد. هرچه سریع‌تر با مطب دندانپزشک تماس بگیرید و وضعیت را توضیح دهید. اقدام سریع می‌تواند احتمال حفظ دندان را افزایش دهد.
اگر دندان کودک در اثر ضربه افتاد چه کنیم؟
از جا کنده شدن دندان کودک یکی از ترسناک‌ترین اتفاق‌ها برای والدین است. در این شرایط باید سریعاً برای وارد عمل شوید. البته اقدامات بعد از افتادن دندان کودک بسته به این که دندان شیری باشد یا دائمی متفاوت است.
نکته مهم: اگر مطمئن نیستید دندانی که افتاده، شیری است یا دائمی، بهتر است مشکل را جدی بگیرید و آن را دندان دائمی فرض کنید و تمام اقداماتی که برای دندان دائمی توصیه شد را انجام دهید.
در ادامه اقدامات لازم برای هر حالت را بررسی می‌کنیم.
اگر دندان شیری کودک افتاد چه کنیم؟
اگر دندان شیری کودک در اثر ضربه بیفتد ممکن است با خودتان بگویید: «اشکالی ندارد، دندان شیری بود، بالاخره می‌افتاد!» اما واقعیت این است که دندان‌های شیری هم به‌اندازه دندان‌های دائمی اهمیت دارند. آن‌ها به رشد صحیح فک، جویدن درست غذا و حتی صحبت کردن کودک کمک می‌کنند و هر آسیبی به آن‌ها می‌تواند در آینده روی دندان‌های دائمی تأثیر بگذارد.
- دندان شیری را دوباره در جای خود قرار ندهید.
قرار دادن دوباره دندان شیری ممکن است به دندان دائمی در حال رشد زیر آن آسیب برساند.
- دندان کنده‌شده را نگه دارید.
برای نشان دادن به دندانپزشک، دندان را مرطوب نگه دارید. بهترین روش‌ها نگهداری در شیر، محلول نمکی یا بزاق کودک است.
- دهان کودک را تمیز کنید.
دهان کودک را با آب شست‌وشو دهید و در صورت خونریزی، با گاز استریل به‌آرامی روی محل فشار دهید. برای کاهش درد و تورم می‌توانید از کمپرس سرد استفاده کنید.
- فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید.
هرچه سریع‌تر کودک را نزد دندانپزشک ببرید تا لثه، ریشه و دندان‌های اطراف بررسی شوند و از بروز مشکلات بعدی پیشگیری شود.
اگر دندان دائمی کودک افتاد چه کنیم؟
اگر دندان دائمی کودک به هر دلیلی از جای خود خارج شد، باید خیلی سریع برای درمان اقدام کنید. بهترین نتیجه زمانی به دست می‌آید که دندان در کمتر از ۳۰ دقیقه تا یک ساعت در جای خود قرار گیرد.
- دندان را از تاج بگیرید، نه از ریشه.
دندان را فقط از قسمت سفید و قابل دید (تاج) بگیرید و هرگز به ریشه دست نزنید تا بافت زنده آن آسیب نبیند.
- دندان را تمیز نکنید یا نشویید.
هرگز دندان را با آب لوله‌کشی نشویید یا در آب قرار ندهید، چون کلر موجود در آن باعث آسیب به سلول‌های ریشه می‌شود.
- در صورت امکان، دندان را در جای خود قرار دهید.
اگر کودک همکاری می‌کند و دندان دائمی است، سعی کنید بدون تماس با ریشه، دندان را به‌آرامی در حفره خود قرار دهید تا هم‌سطح دندان‌های کناری شود. سپس یک تکه گاز استریل روی آن بگذارید و از کودک بخواهید به‌آرامی گاز را فشار دهد تا دندان ثابت بماند.
- اگر نتوانستید دندان را در حفره قرار دهید، آن را مرطوب نگه دارید.
دندان را در محلول نمکی، ظرفی از شیر یا بزاق کودک (در ظرفی که داخل آن تف کرده است) قرار دهید تا خشک نشود. در صورت امکان، می‌توانید آن را بین لثه و لب پایین کودک بگذارید.
- در کمتر از 30 دقیقه به دندانپزشک مراجعه کنید
در اسرع وقت، و حداکثر طی ۳۰ دقیقه، کودک را به همراه دندانی که در محلول (شیر، سرم نمکی یا بزاق) قرار داده‌اید نزد دندانپزشک ببرید.
در این فاصله، برای کنترل خونریزی و کاهش درد، از کودک بخواهید به‌آرامی روی گاز یا دستمال تمیز فشار دهد.
ترمیم دندان شکسته کودک توسط دندانپزشک
هر آسیبی که به دندان کودک وارد شود مراجعه سریع به دندانپزشک کودک اهمیت زیادی دارد، زیرا حتی آسیب‌های ظاهراً جزئی هم می‌توانند در آینده به مشکلات جدی‌تر منجر شوند. هرچه درمان زودتر آغاز شود، احتمال حفظ دندان بیشتر خواهد بود.
در اولین مرحله، دندانپزشک با عکس‌برداری از دندان (رادیوگرافی)، میزان دقیق آسیب را بررسی می‌کند. سپس با توجه به نتایج، بهترین روش درمان انتخاب می‌شود. در مواردی که شکستگی سطحی است، معمولاً از روش‌هایی مانند ترمیم دندان یا باندینگ (چسباندن تکه شکسته) استفاده می‌شود. اما اگر آسیب شدیدتر باشد، ممکن است عصب‌کشی یا درمان ریشه لازم باشد.
در مواقعی که دندان قابل ترمیم نباشد، دندانپزشک گزینه‌های جایگزینی دندان را بررسی می‌کند تا ظاهر و عملکرد طبیعی دهان حفظ شود. او همچنین لثه و دندان‌های اطراف را به‌دقت معاینه می‌کند تا مطمئن شود آسیبی پنهان وجود ندارد.
رسیدگی به دندان شکسته، تنها برای زیبایی نیست؛ درمان به‌موقع از عفونت، دردهای مزمن و آسیب به دندان‌های دائمی جلوگیری می‌کند. بنابراین در صورت بروز هرگونه شکستگی یا ترک در دندان کودک، بهترین کار مراجعه فوری به دندانپزشک متخصص کودکان است.
جمع‌بندی
آسیب به دندان کودک ممکن است به‌طور ناگهانی و نگران‌کننده اتفاق بیفتد، اما اگر والدین بدانند چه اقداماتی باید انجام دهند، می‌توانند از آسیب‌های بیشتر و دردهای طولانی‌مدت جلوگیری کنند. حتی دندان‌های شیری، با وجود موقتی بودن، اهمیت زیادی در رشد و سلامت دندان‌های دائمی دارند و نباید نادیده گرفته شوند.
در این مقاله توضیح دادیم که در صورت بروز هر نوع آسیب به دندان کودک — چه شکستگی، لق شدن یا افتادن دندان — چه مراحلی باید طی شود و چه اقداماتی ضروری است. مهم‌ترین نکته این است که پس از انجام اقدامات اولیه، در سریع‌ترین زمان ممکن کودک را نزد دندانپزشک ببرید، زیرا هر ثانیه در نجات دندان ارزش دارد.
والدین باید در چنین شرایطی آرامش خود را حفظ کرده و با اقدام به‌موقع، از سلامت دندان‌ها و لبخند زیبای کودکشان محافظت کنند.
